Akcjonizm wiedeński w krakowskim muzeum
Krakowskie muzeum przypomina twórczość jednego z najbardziej radykalnych i obrazoburczych ruchów artystycznych XX wieku. To pierwszy w Polsce tak duży pokaz akcjonizmu wiedeńskiego. Prezentowane prace pochodzą z kolekcji austriackiego Essl Museum.
Tytuł wystawy został zaczerpnięty z wypowiedzi jednego z wiedeńskich akcjonistów, Otto Muehla:
W moich akcjach wyszedłem początkowo z założeń artystycznych, ale teraz widzę wszystko coraz mniej jako sztukę. To, co robię, jest raczej czymś w rodzaju przeciwnego bieguna społeczeństwa.
Akcjoniści wiedeńscy – Hermann Nitsch, Günter Brus, Otto Muehl, Rudolf Schwarzkogler – działali w latach 60. i 70. XX wieku. Ich twórczość wyrastała ze sprzeciwu wobec tradycji katolickiej i mieszczańskiego stylu życia w powojennej Austrii. W swojej sztuce sięgali po happening, performance i inne działania o charakterze prowokacyjnym. Wykorzystywali często elementy rytualne: orgie, misteria, zabijanie zwierząt. Przywoływali też symbole, takie jak krew czy krzyż.
Prezentacje akcjonistów powstawały często w oparciu o koncepcje freudowskie, za pomocą rytuałów artyści przedzierali się niejako przez warstwę superego, starając się dotrzeć do najgłębszego pokładu podświadomości, gdzie funkcjonowanie ludzkie opiera się na odruchach, których źródła należy szukać w archetypach powstałych u zrębów historii ludzkości. W tej podróży w głąb własnego ja każdy z akcjonistów posługiwał się innymi środkami.
W przypadku Hermanna Nitscha, bodaj najbardziej spektakularnego przedstawiciela akcjonizmu, za punkt wyjścia służył ceremoniał kościoła katolickiego, w którego centrum stawiał Nitsch celebrację krzyża oraz ofiarę z owieczki, grającą decydującą rolę w jego koncepcji Teatru Orgii i Misterium. Podczas jednego z pierwszych swoich wystąpień Nitsch, owinięty białym płótnem został przywiązany do krzyża a następnie oblany krwią wcześniej zabitej owcy. Artysta w momencie wkroczenia w ów ruchomy obraz ukrzyżowania stawał się ofiarą, sztuka natomiast była rozumiana w kategoriach mistycznych, w tym przypadku symbolizowała zmartwychwstanie, oczyszczenie – pisze Kalina Kupczyńska w artykule “Akcjonizm wiedeński – sztuka niepokornych”.
Hasłem przewodnim akcjonistów, było uprawianie sztuki bezpośredniej, czyli takiej, która stanowi nierozerwalną część życia samego twórcy. Maksymą tą kierował się również inny artysta tej grupy, Günter Brus, znany głównie z prac realizowanych na własnym ciele, z którego uczynił obiekt eksperymentu artystycznego.
Metodą Brusa było malowanie swojego ciała, jak również samookaleczenie, rozumiane jako złożenie siebie w ofierze. Podczas gdy u Nitscha jako ofiara służy owieczka, Brus dokonuje na sobie owego symbolicznego aktu – pisze Kupczyńska.
Jedno z najbardziej znanych działań akcjonistów Brusa, Muehla, Petera Weibla i Oswalda Wienera, nazwane przez media “Uni-Ferkelei”, miało miejsce 7 czerwca 1968 roku na Uniwersytecie Wiedeńskim. Zdarzenie to łamało tabu i celowo naruszało granice dobrego smaku. Nagość, załatwianie potrzeb naturalnych, masturbacja, biczowanie, samookaleczenie – wszystko to rozgrywało się podczas odśpiewywania austriackiego hymnu narodowego i spowodowało postawienie wykonawców w stan oskarżenia.
Wystąpienia akcjonistów postrzegane były jako obsceniczne, wulgarne i niegodne miana spektakli artystycznych. Akcjonizm skazany był zatem w dużej mierze na funkcjonowanie w podziemiu lub też poza obrębem życia kulturalnego Wiednia – dodaje Kupczyńska.
Prezentowany w MOCAK-u wybór prac akcjonistów wiedeńskich podkreśla ich zaangażowane postawy artystyczne. Pokazuje sztukę jako narzędzie zmiany społecznej, element burzliwych przemian społeczno-politycznych zachodzących od lat sześćdziesiątych XX wieku w Europie Zachodniej.
Wystawa zorganizowana we współpracy z Essl Museum Klosterneuburg w Wiedniu.
Kurator: Stanisław Ruksza.
Otwarcie: 8 listopada 2011.
Jednocześnie z otwarciem wystawy “Akcjonizm wiedeński. Przeciwny biegun społeczeństwa” w MOCAK-u odbywają się trzy inne wernisaże:
Ane Lan “Są we mnie wszystkie kobiety świata!”
Małgorzata Markiewicz “Tkaniny EU”
prezentacja najnowszej wystawy “Kolekcji MOCAK-u” wraz z odsłonięciem rzeźby Mirosława Bałki “7+1″.
Wszystkie ekspozycje są czynne do 29 stycznia 2012.
MOCAK – Muzeum Sztuki Współczesnej w Krakowie
ul. Lipowa 4
30-702 Kraków
Tel/Fax: (+ 48 12) 350 12 78
za pomocą “Akcjonizm wiedeński. Przeciwny biegun społeczeństwa” w MOCAK-u Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego – Wydarzenia.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz